Przedmiot "Migracja"
Interdyscyplinarne badania naukowe na temat „Migracji”, prowadzone w Viadrina Center B/ORDERS IN MOTION, są poświęcone konstytuowanej przez granice relacji między porządkami społecznymi a migracją. Ma to służyć pogłębieniu rozumienia znaczenia granic dla oddziaływania na możliwości działania i przemieszczania się migrantów oraz dla uwarunkowanej tym zmiany porządku społecznego.
Interesuje nas przy tym, jak granice stają się „metodą” kategoryzowania i klasyfikowania ludzi – np. w zależności od pochodzenia, kultury, przynależności etnicznej, płci kulturowej, wykształcenia, klasy i przydatności na rynku pracy – po to, by kanalizować ich mobilność oraz przypisywać im w łonie danego porządku określone pozycje przestrzenne, społeczne i czasowe. Granice państwowe działają zatem jak półprzepuszczalne membrany, otwierając dla jednych dostęp i prawa, których odmawiają innym.
Także w tym wypadku granice nie powinny być rozumiane tylko w wymiarze polityczno-terytorialnym. Chodzi raczej także o społeczne i dyskursywne wytyczanie granic, a także o bariery administracyjne lub przeszkody prawne, które prowadzą do izolowania i wykluczania migrantek i migrantów przez państwo. Chociaż wewnątrz UE zrezygnowano z funkcji kontroli osób, a granice polityczno-terytorialne wydają się mniej efektywne, to migrantki i migranci napotykają różnego rodzaju bariery także poza dającymi się zlokalizować granicami państwowymi.
Szczególnie istotne dla naszej koncepcji jest pytanie, jak nakładają się na siebie przestrzenne, społeczne i czasowe wymiary granic oraz jak powstają obszary liminalne i szare strefy. Granice terytorialne mogą zatem wpływać w aspekcie czasowym na tempo mobilności, zmuszając migrantki i migrantów do oczekiwania. Ośrodki tranzytowe tworzą – z motywów politycznych – odrębne czasoprzestrzenie dla różnych mieszkanek i mieszkańców. Granice mogą otwierać również obszary przemocy, w których ludzie są na czas nieokreślony pozbawieni praw. Inne dające się zlokalizować granice istnieją np. w miejskich i wiejskich dzielnicach mieszkaniowych, które różnią się odmiennymi infrastrukturami czy też statusem społecznym swoich mieszkanek i mieszkańców.
Interesujące jest również pytanie o granice między różnymi porządkami, które albo nakładają się na siebie, albo wchodzą ze sobą wzajemnie w konflikt, a także mogą oddziaływać na migrantki i migrantów oraz ich pozycje w systemach porządku. Tak się dzieje na przykład wtedy, gdy aspiracje państw narodowych do suwerenności kolidują z uniwersalnymi prawami człowieka.